Η αρχαιολογική ανασκαφή στην Θέρμη έφερε στο φως μια άγνωστη πόλη, με εξαιρετική ρυμοτομία, πλήρη εμπορική δραστηριότητα και καλή οχύρωση.
Η περιοχή των ανασκαφών είναι η Τράπεζα Νέου Ρυσίου – Καρδίας». Καλύπτει έκταση 14 στρεμμάτων, έχει οβάλ σχήμα και διαθέτει αξιοσημείωτη θέση, με εντυπωσιακή θέα προς όλα τα απαραίτητα στρατηγικά σημεία. Δηλαδή προς τον Θερμαϊκό κόλπο, την κοιλάδα του Ανθεμούντα και το φρούριο της κορυφής του Χορτιάτη (του αρχαίου Κισσού). Η αμυντική σημασία του τελευταίου για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης είναι γνωστή από την αρχαϊκή εποχή μέχρι τον Μεσαίωνα. Η ανασκαφή αποκάλυψε εκτός από πλήθος κινητών ευρημάτων, κατώτερα τμήματα τοιχοδομιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις δίνουν μια αρκετά καλή εικόνα δωματίων ή κτισμάτων, συχνά μάλιστα με δρόμους ανάμεσά τους.
Τα χαρακτηριστικά της περιοχής στην Θέρμη
Η «Τράπεζα Νέου Ρυσίου Καρδίας» διαθέτει δύο επίπεδα, τα οποία «πατούν» πάνω σε ένα ευρύτερο επίπεδο και το υψόμετρο στο ψηλότερο σημείο της θέσης φτάνει στα 136,7 μέτρα. Η αρχική υπόθεση ήταν πως το ενδιάμεσο επίπεδο ήταν μία συνδετική δίοδος. Ωστόσο σήμερα και με τα νέα ανασκαφικά δεδομένα η άποψη αυτή μοιάζει να μην ισχύει. Αλλά το ζήτημα της σχέσης της Άνω Τράπεζας με την Κάτω, είναι δύσκολο, ακόμη και από γεωλογική άποψη να ερμηνευτεί. Υπάρχουν και παλαιότερα ευρήματα, καθώς και λιγοστά θραύσματα αγγείων κλασικής και ελληνιστικής περιόδου (από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά).
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η ανεύρεση ενός μικρού περίαπτου σε σχήμα διπλού σφυριού και ενός σφυκωτήρα, κοσμήματος δηλαδή για να πιάνουν τα μαλλιά. Και τα δύο είναι χάλκινα, μάλιστα το περίαπτο είναι ιδιαίτερα σπάνιο και παρόμοιά του είναι γνωστά κυρίως στη Θεσσαλία. Επίσης ήρθαν στο φως σημαντικές ποσότητες κεραμικής, τροχήλατης και χειροποίητης, τόσο διακοσμημένης (κυρίως με γεωμετρικά μοτίβα) όσο και αδιακόσμητης, από τις οποίες ξεχωρίζουν οι μεγάλοι πιθαμφορείς, εμπορικοί αμφορείς και οινοχόες. Στη μεγάλη τους πλειονότητα τα αγγεία είναι εγχώριας παραγωγής και λίγα είναι τα εισηγμένα. Λιγότερα είναι τα λίθινα αντικείμενα, ενώ δεν έλειψαν αρκετά οστά και όστρεα.
Γνωστή από το παρελθόν η περιοχή
Η «Τράπεζα Νέου Ρυσίου-Καρδίας» ήταν γνωστή εδώ και περίπου έναν αιώνα, αλλά ποτέ δεν έγιναν συστηματικές έρευνες σε αυτήν. Περιορισμένης έκτασης έρευνες έγιναν κατά καιρούς, οι οποίες απέδωσαν ελάχιστα θραύσματα αγγείων της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και των ιστορικών χρόνων, μέχρι την κλασική περίοδο. Η τωρινή ανασκαφή αποκαλύπτει τον ρυμοτομικό σχεδιασμό, την οριοθέτηση των οικιών, των δρόμων, των εργαστηρίων και επιβεβαιώνει την καλή οργάνωση που είχε η -άγνωστη ως προς το όνομα- πόλη. Από την κεραμική ενδιαφέρον έχουν οι πιθαμφορείς, τμήματα από αμφορείς της Ανατολικής Ελλάδας και της Αττικής, τμήματα κορινθιακών αγγείων και λίθινα και μεταλλικά εργαλεία, μεταξύ των οποίων σιδερένιες σφήνες. Μέχρι στιγμής έχει ανασκαφεί περίπου το 10% της Τράπεζας, ποσοστό εξαιρετικά μικρό.
Αναπάντητα ερωτήματα
Τα μέχρι στιγμής ευρήματα δείχνουν ότι ο πληθυσμός εγκατέλειψε τον οικισμό στα τέλη του 6 ου αιώνα π.Χ. Εκείνη την εποχή στην περιοχή κατοικούσαν θρακικά φύλα, ενώ η έλευση των Μακεδόνων ακολουθεί στο τέλος του 6ου αιώνα π.Χ.. Δηλαδή πάνω κάτω την εποχή που φαίνεται να εγκαταλείφθηκε ο οικισμός. Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε εάν αυτό είναι απλά μια χρονική σύμπτωση ή όχι. Ένα άλλο ερώτημα είναι γιατί ο πληθυσμός εγκατέλειψε μια θέση με τέτοια εξαιρετική εποπτεία και στρατηγική σημασία και πού αυτός κατέληξε.
Μάθε περισσότερα για την ιστορία της Θεσσαλονίκης στα σχετικά άρθρα του Thesstips.
